O angielskim futbolu dyskutuje się pod każdą szerokością geograficzną. Godzinami toczą się rozmowy o ulubionych klubach, transferach, stadionach oraz kulturze kibicowania. Wśród normalnych kibiców niewielka jest jednak wiedza na temat szkolenia młodzieży. Jak to jest zorganizowane? Czy są jakieś sztywne regulacje? Odpowiedzi na te pytania prawie nikt nie zna.
Tekst oryginalnie ukazał się w lipcowym numerze Matchday Magazine oraz dotyczy regulacji na sezon 2016/17.
Rewolucja nastąpiła 20 października 2011 roku. Wtedy to 72 kluby zrzeszone w The Football League przegłosowały powstanie Elite Player Performance Plan (EPPP), który w szczegółowy sposób określa zasady szkolenia zawodników od 9 do 21 roku życia. Wiele osób krytykowało tę decyzję. Ich zdaniem Premier League wymogła te zmiany, aby w łatwiejszy sposób kupować najlepszych zawodników z biedniejszych klubów.
Podział na kategorie oraz etapy szkolenia
Najważniejszą nowością było podzielenie Akademii na cztery kategorie oraz ustalenie sztywnej opłaty za wyszkolenie zawodnika. Wszystkie regulacje opisane są szczegółowo w podręczniku wydanym dla klubów, rodziców oraz samych piłkarzy. Każda Akademia musi spełniać dokładne wymagania w zależności od kategorii. Oprócz oczywistości jak ilość boisk lub trenerów, pod uwagę bierze się również jakość warunków do nauki dla zawodników oraz miejsca do spędzania czasu dla rodziców podczas treningów i meczów.
Co trzy lata Akademie się poddawane audytowi. Jednak English Football League cały czas monitoruje szkolenie i przekazuje swoje uwagi. Jakość Akademii jest niezależna od ligi, w której dany klub występuje. Na przykład Norwich City FC lub Derby Count FC grają w Championship, a posiadają Akademię najwyższej pierwszej kategorii. Natomiast Crystal Palace i Hull City FC mają status Akademii drugiej kategorii.
Według EPPP szkolenie zostało podzielone na trzy fazy:
1. Foundation Phase – U9 do U11
2. Youth Development Phase – U12 do U16
3. Professional Development Phase – U17 do U21.
Bardzo mocno trzeba podkreślić, że w etapach U9-U11 i U12-U14 każdy z zawodników ma zagwarantowane minimum 50% minut rozegranych przez jego zespół. Natomiast w fazie U15 i U16 piłkarze mają zapewnione minimum 20 meczów w sezonie.
W systemie EPPP szkolenie w U12-U16 prowadzone jest według trzech modeli:
1. Part-time: Zawodnik normalnie chodzi do szkoły i jest w klubie wieczorami lub w weekendy.
2. Hybrid: Zawodnik jest zwalniany ze szkoły. Najczęściej wygląda to tak, że jednego dnia w tygodniu młody piłkarz za zgodą dyrekcji i rodziców od rana do wieczora spędza czas w Akademii.
3. Full-time: Klub musi zorganizować zawodnikowi edukację według wymogów rządowych oraz zapewnić zakwaterowanie (internat, „przybrana” rodzina lub akademik szkolny).
W zależności od tego systemu Akademie mają narzucone regulacje, gdzie mogą rekrutować piłkarzy. Główny kryterium jest dystans od siedziby klub. Jednak nie jest brana pod uwagę dokładna odległość, tylko czas podróży. Ma to pomagać lokalnym klub w pozyskiwaniu zawodników, którzy często nie mają wyboru i muszą trenować bliżej ich miejsca zamieszkania. Poniżej maksymalne wartości.
| Czas od siedziby klubu | |||
| U9-U11 | U12-U16 | U17-U21 | |
| Category 1 | 1 godzina |
Bez limitu dla zawodników w modelu Full-time 1.5 godziny dla pozostałych |
Bez limitu |
| Category 2 | 1 godzina | 1.5 godziny | Bez limitu |
| Category 3 | 1 godzina | 1.5 godziny | Bez limitu |
| Category 4 | Nie dotyczy | Nie dotyczy | Bez limitu |
Kluby nie mogą rekrutować dowolnej liczby zawodników. Maksymalna liczba piłkarzy jest sztywno określona:
1. U9 do U14 – 30 w każdej z grup
2. U15 i U16 – 20 w każdej z grup,
3. U17 i U18 – 30 pomiędzy grupami,
4. U19 do U21 – 15 w każdej z grup.
Podręcznik EPPP dokładnie określa również minimalną liczbę godzin treningowych w tygodniu oraz minimalną liczbę trenerów zatrudnionych w pełnym wymiarze czasowym dla poszczególnych grup. Główny trener powinien posiadać przynajmniej ważną licencję UEFA A.
| Minimalna liczba godzin treningowych | ||||
| U9 – U11 | U12 – U16 | U17 – U21 | ||
| Category 1 | Liczba godzin treningowych na tydzień | 4 wzrastające do 8 dla starszych zawodników | 10 wzrastające do 12 dla starszych zawodników | 14 malejące do 12 dla zawodników trenujących z pierwszą drużyną |
| Dozwolony model | Part-Time, Hybrid | Part-time, Hybrid, Full-Time | Full-time | |
| Category 2 | Liczba godzin treningowych na tydzień | 3 wzrastające do 5 dla starszych zawodników | 6 wzrastające do 12 dla starszych zawodników | 14 malejące do 12 dla zawodników trenujących z pierwszą drużyną |
| Dozwolony model | Part-Time | Part-time, Hybrid | Full-time | |
| Category 3 | Liczba godzin treningowych na tydzień | 3 | 4 wzrastające do 6 dla starszych zawodników | 12 |
| Dozwolony model | Part-time | Part-time | Full-time | |
| Category 4 | Liczba godzin treningowych na tydzień | Nie dotyczy | Nie dotyczy | 14 malejące do 12 dla zawodników trenujących z pierwszą drużyną |
| Dozwolony model | Nie dotyczy | Nie dotyczy | Full-time | |
Godziny te mogą zostać dostosowane do indywidualnych możliwości zawodników. Na przykład, jeśli trenerzy stwierdzą, że ktoś jest zmęczony i potrzebuje odpoczynku, to wtedy nie musi tyle trenować. Można również regulować godzinami zajęć, ale średnia w okresie sześciu lub dwunastu tygodni musi się zgadzać z wytycznymi.
| Minimalna liczba trenerów na pełen etat | |||
| U9 – U11 | U12 – U16 | U17 – U21 | |
| Category 1 | 2 | 2 | 2 |
| Category 2 | 1 | 2 | 2 |
| Category 3 | 1 | 1 | 2 |
| Category 4 | Nie dotyczy | Nie dotyczy | 2 |
Zajęcia prowadzone są ściśle określonych warunkach. Podręcznik w każdym sezonie dokładnie opisuje zalecaną liczbę boisk o różnej nawierzchni. Zimą treningi odbywają się również w hali, gdzie bardzo ważnym elementem szkolenia w etapach U9-U11 i U12-U16 jest gra w futsal.
Mierzenie postępów zawodników
Każdy z klubów musi przygotowywać regularne Academy Performance Plan. To szczegółowy dokument określający zasady, wartości, styl gry oraz podejście taktyczne. Ma także zawierać w sobie mierzalne krótko i długoterminowe cele. Co roku zarząd powinien dokonać jego oceny.
Bardzo ważnym elementem działalności Akademii jest Performance Management Application, czyli system online utworzony przez EFL, w którym znajdują się wszystkie aktualne informacje na temat szkolenia oraz personelu.
W skład PMA wchodzi Performance Clock. Można to nazwać bazą danych na temat każdego zawodnika w Akademii. Zawiera się w nim dosłownie wszystko. Pracownicy muszą tam wprowadzać informacje o rozwoju piłkarza ze szczegółami: ile czasu pracował indywidualnie oraz zespołowo, liczbę rozegranych meczów, rozwój psychologiczny oraz wyniki w szkole. Do tego znajdują się tam również wszelkie rozmowy trenerów z zawodnikami na temat ich osiągów w Akademii. Zależnie od etapu szkolenia takie spotkania odbywają się co sześć lub dwanaście tygodnie. Zawodnicy po każdy meczu otrzymują również wideo ze swoimi wszystkimi zagraniami, do którego mają dostęp online.
W przypadku transferu nowy klub dostaje informacje z Performance Clock. Dzięki temu każdego z piłkarzy można łatwo porównać, ponieważ ich historia od początku gry w Akademii jest rejestrowana w taki sam sposób przez wszystkich.
Kluby mogą również otwierać Development Center. Tego typu ośrodki muszą się znajdować maksymalnie godzinę jazdy od centrum treningowego klubu i nie mają ściśle określonych wymagań. Zawodnicy tam grający nie muszą być zarejestrowani w Akademii.
Opłaty transferowe
W systemie EPPP szczegółowo określone zostały również kwestie finansowe. Właśnie opłaty za zawodników wzbudziły największy sprzeciw klubów spoza Premier League, który nie mogą już żądać bardzo dużych pieniędzy za najbardziej utalentowanych graczy w rocznikach U9 – U16.
| Grupa wiekowa | Akademia | Opłata |
| U9 – U11 | Wszystkie kategorie | £3000 |
| U12 – U16 | Category 1 | £40000 |
| U12 – U16 | Category 2 | £25000 |
| U12 – U16 | Category 3 | £12500 |
Na przykład. Zawodnik X trenował w Akademii kategorii trzeciej od U9 do U16 to nowy klub musi zapłacić w sumie £71500 (3 x £9000 plus 5 x £12500).
To jednak nie jedyne opłaty ustalone w regulaminie. Do tego dochodzą jeszcze pieniądze za występy zawodnika w pierwszej drużynie w nowym klubie po osiągnięciu kolejnych etapów.
| Liczba meczów | Premier League | Championship | League One | League Two |
| 10 | £150000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 20 | £150000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 30 | £150000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 40 | £150000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 50 | £150000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 60 | £150000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 70 | £100000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 80 | £100000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 90 | £100000 | £25000 | £10000 | £5000 |
| 100 | £100000 | £25000 | £10000 | £5000 |
Czasami z powodu wyżej wymienionych opłat wynikają konflikty. Znane są przypadki, gdy akademie zwalniały zawodników nawet jedenastoletnich, ale żądały opłaty od nowego klubu. Dlatego zdarza się, że młodzi piłkarze wypadają z systemu EPPP i grają w Sunday League, gdyż nowego klub nie stać na zapłacenie kilkunastu tysięcy funtów, aby zarejestrować zawodnika.
Wszystko rozbija się o formularze YD10 oraz YD7. Rodzice muszą uważać, którą z nich podpisują. Przy YD10 akademia może żądać opłaty, a przy YD7 nowy klub nie musi nić płacić.
System rozgrywek
Dla Akademii z licencją w systemie EPPP zostały zorganizowany specjalny system rozgrywek. Od sezonu 2016/17 podniesiony został limit wiekowy w najstarszej grupie z 21 do 23 lat. Akademie pierwszej kategorii rywalizują w Premier League 2, gdzie 24 drużyny podzielone zostały na dwie dywizje z systemem spadków i awansów. W tym sezonie najlepszy był Everton FC. Oprócz PL2 kluby rywalizują jeszcze w Premier League Cup, Premier League International Cup (z zagranicznymi klubami) oraz EFL Trophy (limit wiekowy do 21 lat) z seniorskimi zespołami.
Kolejnym szczeblem jest Premier Development League oraz U18 Development League, w której biorą udział Akademie kategorii drugiej. Tutaj również zespoły rywalizują na podobnych zasadach. W U18 niezwykle prestiżowy jest FA Youth Cup, w którym biorą udział drużyny z całej Anglii. Oprócz tego organizowane są też turnieje lokalne.
Akademie trzeciej i czwartej kategorii oraz niektóre kluby spoza EFL grają natomiast w Youth Alliance League i Youth Alliance Cup.
W młodszych rocznikach nie ma żadnej oficjalnej ligi. Akademie rywalizują ze sobą w meczach towarzyskich, festiwalach oraz wszelkiego rodzaju nieoficjalnych meczach, o których nie informuje się publicznie. Odbywa się również rywalizacja międzynarodowa.
Opisany system rozgrywek dotyczy tylko Elite Player Performance Plan, czyli szkolenia prowadzonego przez profesjonalne kluby zrzeszone w Premier League oraz English Football League. Oprócz tego istnieje system tysięcy małych klubów oraz prywatnych szkółek piłkarskich. Biorą one udział w lokalnych rozgrywkach lub Saturday i Sunday League.
Coraz bardziej popularne stają się również rozgrywki Junior Premier League. To praktycznie jedyna profesjonalna liga młodzieżowa od U9 do U18 w Anglii, w której biorą udział drużyny z całego kraju. Wyróżniający się zawodnicy trenują w Regional Talent Centre, a często trafiają do Akademii pracujących według reguł EPPP.
Kolejnym elementem systemu jest program The FA Skills dla dzieci w wieku od 5 do 11 lat. W jego ramach 100 trenerów zatrudnionych na pełen etat przez The Football Association prowadzi zajęciu w 44 hrabstwach. Wykwalifikowana kadra poprzez zabawę uczy dzieci rozwiązywania problemów, samodzielnego myślenia, pracy w grupie, rozmowy na temat zdobytych umiejętności piłkarskich. W ramach FA Skills prowadzone są także szkolenia dla trenerów klubowych oraz nauczycieli w szkołach.
Jak wynika z tego tekstu angielski związek robi wiele, aby jak najlepiej wyszkolić przyszłych zawodników. Jednak celem jest nie tylko gra w piłkę. Fundamentem jest także przygotowanie młodych adeptów futbolu do życia poza boiskiem, ponieważ większość z nich nie będzie grała profesjonalnie w piłkę. Cały system szkolenia ma im pomóc zdobyć niezbędne cechy do zdobycia wykształcenia oraz pracy.
The FA spodziewa się pierwszych efektów wprowadzenia Elite Player Performance Plan w 2022 roku. Wtedy to właśnie minie pierwszy dziesięcioletni cykl od utworzenia nowego system. Zobaczymy czy rzeczywiście Anglia ponownie trafi do grona najlepszych reprezentacji na świecie.