Reforma i rozwój kobiecej piłki nożnej w Anglii

Kobieca piłka nożna zdobywa w Anglii coraz większą popularność. Football Association postawił przed sobą ambitny cel, aby futbol stał się sportem pierwszego wyboru wśród dziewczyn oraz dorosłych kobiet. W jaki sposób chce to osiągnąć? W marcu 2017 roku ruszył specjalny czteroletni program „The Gameplan for Growth”. W kwietniu zostało opublikowane podsumowanie pierwszych dwunastu miesięcy jego działalności.

Główną twarzą projektu jest Baronowa Sue Campbell. Szefowa piłkarstwa kobiecego w FA odpowiada za jego wprowadzenie w życie oraz sukces lub porażkę. – Próbujemy wykorzystać piłkę nożną, aby dać dziewczętom i kobietom możliwość uprawiania sportu, a przez to zmienić ich pewność siebie, poczucie własnej wartości i zdolność do radzenia sobie w życiu. To brzmi bardzo wyniośle, ale właśnie to staramy się robić – mówiła Baronowa Campbell na prezentacji planu cytowana przez „Guardian”.

To właśnie ona była szefową UK Sport oraz autorką strategii, która przyniosła Wielkiej Brytanii rekordowe sukcesy na igrzyskach olimpijskich w 2012 roku w Londynie. Teraz odpowiada za rozwój kobiecego futbolu. Swoją funkcję w FA objęła w styczniu 2016 roku.

– Musimy zmienić postrzeganie oraz socjalne bariery utrudniające uczestnictwo, zbudować silną oraz angażującą markę oraz podnieść rangę dyscypliny dla poważnych graczy oraz mniej zaangażowanych uczestniczek. Chcemy powitać w futbolu każdą dziewczynę i kobietę bez względu na jej umiejętności, pochodzenie lub wiek. Nigdy wcześniej nie było ważniejszego czasu dla piłki nożnej, aby odegrać swoją rolę w aktywizacji fizycznej dziewczyn i kobiet – podkreśliła Baronowa Campbell.

Strategia „The Gameplan for Growth” opiera się na trzech celach, które związek chce osiągnąć do 2020 roku.

1. Double participation:
– podwojenie liczby drużyn z 6 tysięcy do 12 tysięcy, co pozwoli również zwiększyć liczbę dziewczyn i kobiet uprawiających piłkę nożną.

2. Double fans
– podwojenie średniej liczby kibiców na trybunach – 11 tys. do 22 tys. na spotkaniach reprezentacji oraz 1047 do 2020 na meczach FA Women’s Super League,
– zwiększenie szczytowej oglądalności w telewizji z 46 tys. do 92 tys.

3. Consistent success on the World stage:
– reprezentacja w pierwszej trójce najlepszych na świecie we wszystkich kategoriach wiekowych,
– potencjał na wygranie mistrzostw świata w 2023 roku,
– stworzenie systemu, który ma regularnie dostarczać reprezentacji zawodniczki światowej klasy.

Do tego stworzonych zostało także osiem priorytetów, które w szczegółowy sposób określają drogę do osiągnięcia założonych w marcu 2017 roku celów. Według nich trzeba wdrożyć przez te cztery lata kilka ważnych reform. W podpunktach najważniejsze pomysły.

1. Budowa trwałego i skutecznego systemu o wysokiej wydajności:
– zatrudnienie Head of Performance oraz Head of Performance Services (nauka oraz medycyna sportowa),
– stworzenie „England experience” (wspólna kultura pracy we wszystkich drużynach narodowych),
– reforma rozgrywek na wszystkich szczeblach,
– stworzenie silnego partnerstwa pomiędzy klubami.

2. Budowa światowej klasy strumienia talentów:
– każda zawodniczka powinna mieć dostęp do programu „talent pathway” oraz możliwość rozwoju w jego obrębie,
– stworzenie kompleksowego systemu rywalizacji w celu wsparcia rozwoju zawodniczek,
– otwarcie dziesięciu FA Women’s High Performance Football Centres w celu wsparcia rozwoju zawodniczek i trenerów oraz zatrudnienie Coach Development Officers.

3. Zwiększenie liczby oraz różnorodności kobiet w trenowaniu, sędziowaniu oraz zarządzaniu sportem na wszystkich szczeblach:
– rozwój struktury systemu szkoleniowego trenerek (kobiety otrzymują więcej miejsc na kursach UEFA i UEFA B),
– rozwój struktury sędziowskiej (kobiety mają prowadzić mecze międzynarodowe angielskich reprezentacji młodzieżowych),
– zachęcenie większej liczby kobiet ze wszystkich środowisk do działania przy zarządzaniu klubami lub działania w zarządach (dwie nowe kobiety w zarządzie FA oraz 16 zamiast czterech w FA Council).

4. Rozwijanie możliwości uczestnictwa oraz rozwój infrastruktury:
– utworzenie nowego programu współpracy ze szkołami,
– utworzenie narodowego programu dla dziewczyn, aby zachęcić je do uprawiania piłki nożnej i kontynuowania tego (m.in. ponad 1000 SSE Wildcats Centre w cały kraju),
– inwestycję w wyższą edukację (system stażowy, dzięki którym tworzy się nowe kadry).

5. Zmiana postrzegania i społecznych barier uczestnictwa oraz kontynuacji:
– stworzenie atrakcyjnej marki oraz narracji, aby zachęcić jak najwięcej dziewczyn do gry (na przykład kampania Salute z udziałem zespołu Little Mix),
– współpraca z influencerami w mediach społecznościowych.
– zamrożenie cen biletów na mecze organizowane przez FA (mecze międzypaństwowe lub finał FA Women’s Cup, darmowe wejście dla dzieci.

6. Zwiększenie wartości drużyny i zawodniczek reprezentacji Anglii:
– wspólne programy promocyjne z Disneyem na podstawie trzyletniej umowy,
– marka Lionesses ma być jedną z najważniejszych w angielskim sporcie, jeśli chodzi o drużyny narodowe.

7. Informacje na temat możliwości uczestnictwa, oglądania lub śledzenia piłki nożnej:
– utworzenie spójnej komunikacji zewnętrznej na wszystkich platformach (online, printed i broadcast),
– tworzenie odpowiedniego kontentu w odpowiednim czasie dla wybranej grupy docelowej,
– stworzenie środowiska przyjaznego rodzinie na meczach (fanzony itd.).

8. Poprawa perspektyw komercyjnych w piłce nożnej kobiet:
– utworzenie programu komercyjnego tylko dla piłki kobiet z rozdzieleniem męskich i kobiecych praw międzynarodowych (na przykład relacje telewizyjne).

W takim razie jak wygląda realizacja tej strategii po pierwszych dwunastu miesiącach? – Jedna rzecz to napisać plan, a zupełnie inna to wprowadzić go w życie. Z przyjemnością informuję, że jesteśmy na dobrej drodze do osiągnięcia dużych celów, które sobie wyznaczyliśmy. Jednak to dopiero początek – mówiła Baronowa Campbell w kwietniu podczas podsumowania pierwszego roku działania planu.

– Dążymy do tego i zapewniamy, że wszystkie dziewczęta i kobiety są mile widziane oraz cenione jako zawodniczki, trenerki, sędziowie i zarządzające. Zrobiliśmy dobry początek w każdej dziedzinie, ale jesteśmy tylko u podnóża. Ciągle przed nami jest góra, na którą musimy się wspiąć. Mamy pragnienie i aspirację, aby wprowadzić tę grę na nowe wyżyny, ale na to potrzeba kreatywności, odwagi i ciągłej gotowości, aby zakwestionować status quo” – tłumaczyła Baronowa Campbell.

Aby zapewnić odpowiednie wsparcie przy wprowadzaniu strategii „Gameplan for Growth” w FA zostały stworzone cztery nowe stanowiska: head of women’s performance, head of women’s coach development, women’s refereeing manager oraz head of marketing and commercial for women’s football. Tę ostatnią pozycję w marcu ubiegłego roku objęła Marzena Bogdanowicz, która ma polskie pochodzenie. To ona odpowiada za zmianę wizerunku kobiecego futbolu oraz nową identyfikację wizualną.

„The Gameplan for Growth” po pierwszym roku

Wzrosła liczba drużyn zgłoszonych do rozgrywek z sześciu tysięcy do 6767. Do tego o niemal szesnaście procent zwiększyła się liczba drużyn w kategorii Mini-Soccer. Powstało także prawie tysiąc SSE Wildcats Centre, w których przynajmniej raz w tygodniu grają dziewczyny w wieku 5-11 lat.

W kolejnym obszarze także zostały osiągnięte sukcesy. Zwłaszcza jeśli chodzi o telewizję. Oglądalność w szczytowym momencie wzrosła z 46 tysięcy widzów do 103 tysięcy na BT Sport i 130 tysięcy na BBC Red Button. Do tego niemal milion osób oglądało BBC Women’s Football Show. Problemem jest spadek średniej liczby kibiców o 11 procent na meczach WSL1. Podane dane są jednak z połowy sezonu, czyli brakuje tam najważniejszych spotkań z ostatnich kolejek, gdzie frekwencja była o wiele lepsza.

Natomiast w trzecim obszarze również nie ma na co narzekać. Anglia zajmuje drugie miejsce w rankingu FIFA, a reprezentacja U17 zajęła czwarte miejsce na mistrzostwach Europy.

Finanse w kobiecej piłce nożnej w Anglii

Oczywiście bez pieniędzy nic nie byłoby możliwe. FA przeznacza na kobiecy futbol około 17 milionów funtów rocznie, a w następnych sześciu latach zainwestuje dodatkowe 50 milion funtów. Nie wlicza się w wydatków na infrastrukturę, szkolenia trenerów i tym podobne. To zdecydowanie najwięcej w Europie. Drugie Niemcy wydają około 10 milionów, a Francja niewiele mniej. Poniżej dane w Euro z 2017 roku na podstawie raportu UEFA.

Bardzo ciekawym rozwiązaniem są kontrakty centralne oferowane przez związek. Obecnie na tej liście jest około trzydziestu zawodniczek, które grają w reprezentacji. Każda z nich dostaje od FA minimum 25 tysięcy funtów rocznie. Ta suma może wzrosnąć do 30 tysięcy po dodaniu bonusów za występy.

W wydaniu klubowym wygląda to podobnie. W najwyższej klasie rozgrywkowej Women’s Super League piłkarki zarabiają średnio 27 tysięcy funtów. Jednak wiele z nich dostawało tylko po kilkaset funtów rocznie. Według raportu Sporting Intelligence – „Global Sports Salaries Survey 2017” najwięcej płacił Manchester City, gdzie średnie zarobki wynosiły 40 tysięcy funtów rocznie. W Europie piłkarki zarabiają więcej w Niemczech lub Francji.

W Anglii mają jednak ambicję, aby to ich liga była najlepsza na świecie pod względem poziomu piłkarskiego oraz płac. Kluby na razie przynoszą straty. W czterech ostatnich latach z najlepszych klubów tylko Everton był na plusie. Natomiast Manchester City stracił prawie półtora miliona funtów. Jednak to są śmieszne sumy w porównaniu do męskich drużyn.

Na pewno należy wspomnieć o Lewes FC. To pierwszy klub w Anglii, który postanowił zrównać budżety na pensje dla kobiet i mężczyzn, ale także dostęp do boisk, trenerów oraz infrastruktury. Ich inicjatywa spotkała się z dużym uznaniem.

W sezonie 2018/2019 po raz pierwszy do rywalizacji przystąpi damska drużyna Manchester United. Na stworzenie profesjonalnego zespołu zaplanowano wydanie pięciu milionów funtów. To kolejny znaczny krok w rozwoju kobiecej piłki nożnej w Anglii, a silna marka przyciągnie następnych kibiców.

Reforma systemu rozgrywek

W zeszłym roku związek podjął niezwykle ważne decyzje dotyczące przyszłości rywalizacji w systemie ligowym. Kolejny raz zmienił się format rywalizacji o mistrzostwo Anglii oraz zupełnie przebudowano wymagania licencyjne.

– We wrześniu ogłosiliśmy, że od nowego sezonu pierwsza klasa rozgrywkowa będzie pełnoetatową profesjonalną ligą. Zmiany w systemie licencyjnym nie były łatwą decyzją i początkowo nie zostały przyjęte przychylenie przez wszystkich. Jednak to słuszna decyzja i taka, którą kluby szeroko wspierają. Mogliśmy poczekać i pozwolić, aby te zmiany zaszły naturalnie (niektóry kluby już działają w tym modelu), ale to nie pozwoliłoby nam na kapitalizację dynamiki, która obecnie trwa. To odpowiedni czas na zdecydowanie działania – podkreśla Katie Brazier, head of women’s
leagues & competitions w FA.

Profesjonalizacja ligi to zdecydowanie najważniejsza ze zmian. Zacznijmy jednak od reformy ligi. Wszystkie kluby, które grały w dwóch pierwszy klasach rozgrywkowych w poprzednim sezonie musiały wystąpić o licencję. Spowodowało to sporo kontrowersji, bo mogło oznaczać spadek dla kilku zespołów. Zmieniła się także struktura oraz nazwy poszczególnych klas rozgrywkowych. Wprowadzono również nową identyfikację wizualną. Od sezonu 2018/19 wygląda to następująco:

• Szczebel 1. – The FA Women’s Super League
• Szczebel 2. – The FA Women’s Championship
• Szczebel 3. – The FA Women’s National League – Northern Premier Division/Southern Premier Division
• Szczebel 4. – The FA Women’s National League – Division 1 North, Division 1 Midlands, Division 1 South East, Division 1 South West

W FA Women’s Super League wszystkie drużyny zachowały swoje miejsce. Zaproszono także dwa kluby, które grały w niższej lidze: Brighton & Hove Albion Women oraz West Ham United Ladies. Oprócz nich o mistrzostwo Anglii zagrają także: Arsenal, Birmingham City Ladies, Bristol City Women, Chelsea FC Women, Everton Ladies FC, Liverpool Ladies FC, Manchester City FC Women, Reading FC Women, Yeovil Town Ladies. W sumie jedenaście, a związek liczył na 14, czyli maksymalną liczbę.

W Championship zagrają: Aston Villa Ladies FC, Doncaster Rovers Belles, Durham Women FC, London Bees, Millwall Lionesses, Sheffield FC Ladies, Tottenham Hotspur Ladies , Charlton Athletic Women, Leicester City Women, Lewes FC Women, Manchester United Women, Sheffield United Ladies.

Wróćmy zatem do najważniejszych zmian. Każdy z klubów z Super League musi zapewnić swoim zawodniczkom minimum 16 godzin tygodniowo „player contact time”, czyli czasu opłacanego przynajmniej minimum krajowym plus mecz. To rewolucja w porównaniu do poprzednich zasad. Ma to wzrosnąć do 20 godzin w 2020 roku. Na drugim szczeblu kluby muszą zapewnić minimum 8 godzin tygodniowo.

To nie wszystko. W Super League każdy klub musi mieć także akademię oraz spełnić wiele innych wymagań licencyjnych jak plan marketingowy lub rozwoju. FA nie zrzuca jednak wszystkiego na rządzących organizacjami. Kluby z Super League dostaną po 120 tysięcy funtów na sezon, a te szczebel niżej po 61 i pół tysiąca.

Oprócz tego w Super League jest jeszcze salary cup. Kluby mogą przeznaczyć maksymalnie 40% swoich obrotów na wynagrodzenia dla zawodniczek. To ma ich chronić przed nadmiernym wydawaniem pieniędzy z budżetu.

Nowy sezon zaczyna się Continental Tyres Cup w 18 sierpnia. Natomiast zreformowana liga startuje w weekend 8 września. Wtedy okaże się jak nowe zmiany wpłynęły na kluby.

FA Girls’ England Talent Pathway

Przy opisie angielskiej piłki kobiecej nie można również zapomnieć o systemie wyszukiwania talentów dla młodzieżowych drużyn narodowych pod nazwą Girls’ England Talent Pathway. To fantastyczny sposób na przeszukiwanie całego kraju i identyfikowanie piłkarek z największym potencjałem.

Wszystko w tym programie jest zaplanowane w najmniejszych szczegółach, a ścieżka awansu na kolejne szczeble doskonale znana. Oczywiście na szczycie piramidy jest drużyna narodowa, a później kadry narodowe od U15 do U20. Trafiają tam zazwyczaj zawodniczki z National Performance Camp. Na NCP jeżdżą piłkarki z kategorii U14 z potencjałem na poziom międzynarodowy. Zgrupowania są organizowane przez FA pięć razy w roku. Sztab szkoleniowy i medyczny przeprowadza wtedy szereg testów piłkarskich oraz medycznych.

Kolejnym etapem są Regional Development Programmes. Tego rodzaju ośrodki znajdują się w siedmiu częściach kraju. Piłkarki doskonalą tam swoje słabe punkty.

Niezwykle ważne są Regional Talent Clubs, czyli 34 ośrodki rozsiane po całej Anglii dla zawodniczek od U10 do U16. Co ważne piłkarki zarejestrowane w RTC nie mogą podpisać umowy z żadnym klubem. Tego rodzaju centra są prowadzone przez lokalne organizacje. Piłkarki mają zapewnione przynajmniej trzy godziny zajęć w tygodniu oraz biorą udział w meczach. Nabór do nich odbywa się poprzez testy w czerwcu.

RTC mają trzy poziomy. Ich uzupełnieniem są Advanced Coaching Centres, które znajdują się we wschodniej i południowo-zachodniej Anglii.

Podsumowanie

Jak sami doskonale widzicie Football Association wkłada wielki wysiłek w rozwój kobiecej piłki nożnej. Ogrom nakładów, pomysłów, różnego rodzaju programów oraz strategii jest imponujący. Ich działania przynoszą wymierne efekty. W promocji pomagają także kluby. Arsenal, Chelsea lub Manchester City publikują obszerne materiały z meczów oraz różnych wydarzeń związanych z ich damskimi drużynami na swoich głównych stronach internetowych oraz mediach społecznościowych.

W tym roku pobity został rekord. Finał Women’s FA Cup na trybunach Wembley zgromadził 45243 osób, czyli 10 tysięcy więcej niż rok wcześniej. Prawie 4 miliony telewidzów oglądało półfinał mistrzostw Europy z Holandią. Te liczby robią wrażenie. A to dopiero początek.

Angielski futbol kobiecy w wydaniu ligowym i reprezentacyjnym dopiero się rozpędza. Nie mam żadnych wątpliwości, że za kilka FA Women’s Super League będzie najlepszą na świecie.